Duurzaamheid is meer dan ‘alleen maar’ energie besparen - Datacenters kunnen bijdrage leveren aan ecosysteemherstel

In de datacentersector staat duurzaamheid nog heel vaak gelijk aan energie besparen. Maar wat kunnen datacenters nog meer doen om de uitdagingen rondom klimaatverandering aan te pakken?  Hoe kunnen zij bijvoorbeeld een impuls geven een herstel van ecosystemen?

Duurzaamheid in de datacenterwereld is een thema dat steeds meer aandacht en vorm krijgt. Hierbij staat vooral de energietransitie centraal. Het gaat dan met name om het toepassen van slimme technologie voor koeling. Ook hebben we het vaak over het gebruik van groene stroom. Het doel hiervan is om de overeengekomen klimaatdoelen in de Climate Neutral Data Center Pact voor 2030 te behalen.

Klimaatmitigatie

Deze focus op het reduceren van broeikasgassen wordt ook wel klimaatmitigatie genoemd. Uit steeds meer wetenschappelijke onderzoeken blijkt echter dat mitigerende maatregelen niet afdoende zijn om de klimaatdoelen die voortvloeien uit het Parijs-akkoord te behalen.

Het is belangrijk om naast klimaatmitigatie ook te mikken op klimaatadaptieve maatregelen. Dat dient zowel op lokaal niveau maar juist ook mondiaal te gebeuren. Zo blijkt dat het herstel van ecosystemen, met name bosaanplant en bosherstel, een effectieve maatregel is om de meervoudige klimaatproblemen op te lossen. Het innovatieproject ERaaS (Ecological Recovery as a Service) sluit hier volledig op aan. De missie van dit project is om het belang van ecosysteemherstel en natuurinclusief bouwen onder de aandacht te brengen. Het doel is ambitieus:  grote sectoren in beweging brengen, kansen pakken en ook rondom de aanpak van klimaatverandering innovatief zijn. Om dit te bereiken richt dit project zich op sectoren die een centrale rol vervullen in de maatschappij.

Meer groen

We kunnen stellen dat meer groen bijdraagt bij aan het verminderen van klimaatverandering. Het aanplanten van bomen (mits dit op ecologisch verantwoorde manieren gebeurt) verlaagt de temperatuur. Bovendien houden bomen CO2 vast en vangen zij fijnstof op. Op lokaal niveau kan groen, in plaats van stenen, grote onweersbuien opvangen en grotere hoeveelheden water vasthouden. Wanneer we gerichte aandacht geven aan ecosysteemherstel dragen we dus meteen bij aan klimaatadaptatie.

Een aantal studenten van de opleiding Ruimtelijke Ontwikkeling van de Haagse Hogeschool heeft onderzoek naar dit thema in de datacentersector gedaan. Hiertoe hebben zijn onder andere interviews gehouden met mensen uit de datacentersector. Hierbij is een aantal opvallende bevindingen naar voren gekomen:

• Bosaanplant wordt veelal als ‘charme-offensief’ (oftewel ‘greenwashing’) gezien, omdat het zo ver staat van de kernactiviteiten, ook al begrijpt men wel enigszins het idee erachter.
• Door middel van bosaanplant en bosherstel kan koolstof vastgelegd worden. Dit gegeven blijkt bij veel mensen niet direct bekend te zijn.
• Mensen hebben veelal de indruk dat bomen binnen korte tijd geoogst en verbrand gaan worden.

CO2-compensatie

Ondanks het feit dat er talloze maatregelen in uitvoering of in de planning zijn, is het vrijwel onmogelijk om alle uitstoot van een bedrijf op korte termijn naar nul te brengen. Daarom is voor veel bedrijven het toepassen van CO2-compensatie een manier om te laten zien dat ze met dit onderwerp bezig zijn. Het is een veelbesproken maar ook beladen onderwerp, omdat het gepaard gaat met complexe onderliggende thema’s, methodieken en ook kritiek op de uitvoering en de effectiviteit bij de aanpak van de klimaatproblematiek.

Bedrijven kunnen CO2 compenseren door bijvoorbeeld bij te dragen aan manieren waardoor CO2 uit de lucht wordt gehaald, zoals met bosbescherming. Het is echter vaak voor bedrijven goedkoper om te compenseren met projecten die elders minder CO2 uitstoten of voorkomen. Dit kunnen windenergieprojecten zijn of projecten waarbij zuinige kooktoestellen worden gebruikt door lokale gemeenschappen.

Bij de laatste twee voorbeelden staat de effectiviteit op het verminderen van klimaatverandering ter discussie. En dit terwijl op papier in dit geval een bedrijf CO2-neutraal kan worden beschouwd - vanwege de boekhoudkundige methodieken die achter dit mechanisme liggen.

Toch kan CO2-compensatie een eerste stap zijn voor een bedrijf - bijvoorbeeld een datacenter - dat serieus werk wil maken van de aanpak tegen klimaatverandering en het verduurzamen van de bedrijfsvoering. Voor deze bedrijven kan CO2-compensatie (liefst via bosherstelprojecten) een tussenstap zijn om wegwijs te worden in deze vaak als complex ervaren wereld. Ook kan men op deze manier toewerken naar ecosysteemherstel als strategisch middel in het kader van verduurzaming, waarbij zowel klimaatmitigatie als klimaatadaptatie wordt aangepakt.

Een inspirerend voorbeeld is Microsoft. Dit bederijf is al jaren bezig met allerlei maatregelen rondom verduurzaming. Het concern compenseert onder andere de uitstoot door de inkoop van CO2-certificaten (ook wel ‘carbon credits’ genoemd). Ook draagt men direct bij aan het planten van bomen in bosbeschermingsprojecten.

Op deze manier zet Microsoft zich in op een meerwaarde voor het klimaat, bescherming van biodiversiteit en de ontwikkeling van gemeenschappen. Een belangrijke beweegreden is om toekomstige schade op de omgeving als gevolg van klimaatverandering te beperken. Tevens steunt Microsoft via deze strategie de ontwikkeling van digitale toepassingen om bijvoorbeeld betere weersvoorspellingen te doen of het beter in kaart brengen van bosbranden. Daarmee brengt Microsoft al haar duurzaamheidsinitiatieven dichterbij haar kernactiviteiten.

Wat kunnen datacenters in Nederland doen?

Datacenters zouden hun bestaande duurzaamheidsinitiatieven kunnen aanvullen en beter zichtbaar maken door deze te koppelen met initiatieven op het gebied van bosherstel. Wereldwijd en ook lokaal zijn er talloze herstelprojecten die baat hebben bij kennis, middelen en bewustwording. Deze projecten kunnen mits ze structureel blijven ontwikkelen veel impact maken in de strijd tegen klimaatverandering. Zo zijn bijvoorbeeld mangrovebossen natuurlijke barrières tegen stormen en zorgen bossen rondom stedelijke omgevingen voor verkoeling. Betrek als datacenter dan vooral ook de medewerkers vanuit de marketing en communicatie bij deze vraagstukken.

Kijk zonodig ook naar CO2-compensatie via gecertificeerde bosherstelprojecten als dit een effectieve eerste stap is binnen de organisatie. Immers, iedere bijdrage aan het verminderen van klimaatverandering is van essentieel belang. Bedenk echter hierbij wel dat compensatie geen doel op zich is. Het gevaar is dat men gewoon op de oude weg door blijft gaan. En dan kan de term ‘greenwashing’ hard vallen.

Auteurs

Adit Ram – Conceptontwikkelaar project ERaaS / Bureau Dreaminc

Lorena Saturno – afstudeerstagiair Ruimtelijke Ontwikkeling | Climate & Management (HHS)

www.bureaudreaminc.com/nl/