Brandbeveiliging sluit niet aan op de praktijk

IT groeit onstuimig en zal blijven groeien en is niet meer te vergelijken met de IT van 10 jaar geleden. De brandbeveiliging is daarentegen niet meegegroeid. Brandbeveiliging loopt minimaal 5 jaar achter op de ontwikkelingen in de hedendaagse IT-omgeving.

Kees van Toer

Tijdens de afgelopen IT Room Infra opende ik mijn lezing met de tekst: blussen moet je niet willen. Om ervoor te zorgen dat er inderdaad niet geblust hoeft te worden in een computerruimte of datacenter moet er wel gezorgd worden voor een degelijke brandpreventie. Computerruimten en datacenters hebben zich als centrum van de informatieverwerking in de afgelopen decennia ontwikkeld tot de kurk waarop de instelling of bedrijf drijft. De continuïteit van het bedrijf hangt hier vaak sterk vanaf. Logisch dat het adequaat beveiligen van de informatiesystemen hoog op de agenda staat in de bestuurskamer en ook op de werkvloer veel aandacht krijgt. Vaak zijn bedrijven door schade en schande wijs geworden hoezeer zij afhankelijk zijn van hun informatiesystemen. Jaarlijks worden dan ook vele miljoenen uitgeven aan software-security. Nu nog de fysieke beveiliging in het algemeen en brandbeveiliging in het bijzonder op orde brengen. Hier valt nog een wereld te winnen.

Bouwbesluit voldoet niet

Frappant is wel dat als de regelgeving gevolgd wordt, dit nog geen garantie is dat de brandbeveiliging wordt verbeterd. Bouwbesluiten bijvoorbeeld, stellen doorgaans geen specifieke eisen aan de brandbeveiliging van een IT-omgeving. In feite worden dezelfde eisen gesteld die gelden voor een standaard ruimte in een standaard gebouw. En dat is een datacenter of computerruimte natuurlijk niet. Ook de praktijkrichtlijnen zoals de NPR 5313 en NEN-EN 50600 zeggen weinig inhoudelijks over branddetectie en beveiliging. Zij gaan over het ontwerpen, verbeteren en bouwen van een computerruimte of datacenter. De NEN 2535, die eisen stelt aan brandmeldinstallaties, stelt dan weer geen specifieke eisen aan IT-ruimten. Zij bevat hooguit een informatieve bijlage die iets zegt over aspiratiesystemen. Het is door de achterlopende regelgeving dan ook niet vreemd dat de brandbeveiliging in IT-ruimten achter is gebleven. Blussystemen blussen nooit zonder schade. Het is daarom belangrijk te investeren in goede branddetectie. Detectoren die afhankelijk zijn van zichtbare rook zijn niet meer geschikt voor IT-omgevingen. Hoge ventilatievoud en extreme koeling maakt puntrookmelders aan het plafond zinloos. Alleen zeer bijzondere en vernieuwende aspiratiedetectoren zijn geschikt om deze brandverschijnselen vroeg te detecteren. Het is daarom hoog tijd voor een heroverweging van de brandbeveiliging in een IT-omgeving.

Blussen moet je niet willen

Brandverschijnselen in de IT-ruimte worden opgespoord met de Cirrus Pro Locator

Niemand zit te wachten op een blussing, zeker niet de beheerder van een IT-omgeving, maar laat nu juist door alle technische ontwikkelingen en nieuwe inzichten het steeds moeilijker zijn geworden om rook in IT-omgeving te detecteren. Dit komt doordat de ventilatie in IT-omgevingen de rook verdunt. Daarnaast is de pvc–kabel steeds vaker vervangen door halogeenvrije kabel, deze geeft nagenoeg geen rook bij brand. Het resultaat laat zich raden: geen of veel te late brandmelding. De rookmelders die zijn aangebracht in IT-omgevingen zijn niet geschikt voor de nieuwe situatie. Vaak neem ik tot mijn grote verbazing het volgende waar in IT-ruimten: optische rookmelders aan het plafond, onder de verhoogde vloer en boven het verlaagde plafond. Deze optische rookmelders - die tot de minst gevoelige C-klasse behoren - moeten de blusinstallatie activeren bij brand. Ik ben vooral verbaasd omdat in ogenschouw genomen moet worden dat rook in een IT-omgeving steeds moeilijker te detecteren valt. Dit komt vooral doordat de ventilatie in IT-omgevingen de rook verdunt. Daarnaast wordt pvc–kabel steeds meer vervangen door een halogeenvrije kabel, deze geeft nagenoeg geen rook bij brand. Het resultaat laat zich raden: geen of veel te late brandmelding. De rookmelders die zijn aangebracht in IT-omgevingen zijn eenvoudigweg niet geschikt voor de nieuwe situatie.

De aanspreekgevoeligheden van de rookmelder is lager dan diverse andere detectoren. Een rookmelder heeft gemiddeld 3% verduistering per meter nodig om in alarm te komen. Door de ventilatie wordt de rook sterk verdund, hierdoor is er veel rook nodig om 3% obs/m te halen. De IT-ruimte is dan al zwaar vervuild door de hoeveelheid rook. Het maakt dan in feite niet meer uit waarmee u blust: een sprinkler of aerosol blusinstallatie. Kortom: brand wordt erg laat ontdekt door een traditionele rookmelder.

De cloud chamber detecteert ook in het interval van 15.000 tot 100.000 deeltjes per cm3

Om brand en blussen te voorkomen is het nodig om verbrandingsdeeltjes te detecteren nog voordat er zichtbare rook is. Een aspiratiebrandmelder met cloud chamber detecteert verbrandingsdeeltjes die nog niet zichtbaar zijn voor reguliere klasse A, B of C-detectoren.

Cirrus Pro Locator

In feite belemmert de vooruitgang van het pvc-vrij maken van materialen die gebruikt worden voor bekabeling, kabelweg en componenten de brandveiligheid. Het grote voordeel dat er bij oververhitting of overbelasting er geen uiterst giftige gassen zoals HCL, CO meer vrijkomen, heeft als bij effect dat er bij oververhitting nagenoeg geen rook wordt geproduceerd. Rook is hierdoor niet meer het eerste verschijnsel dat zich ontwikkelt bij een brand.

Gelukkig is de cloud chamber detector ontwikkeld die lucht aanvoert naar de meetkamer via een bevochtigingkamer. In de meetkamer gaat de temperatuur omlaag (koude val) doordat de druk verlaagd wordt. De vochtige lucht condenseert hierdoor op de deeltjes en vormt een wolk. De cloud chamber branddetector meet de wolkdichtheid. (Een wolk van 15.000 deeltjes per cm3 heeft een andere dichtheid dan een wolk van 1.000.000 deeltjes per cm3. Het aantal deeltjes wordt weergeven als PPCC (Particles Per Cubicle Centimetres) In het beginstadium van een brand worden er onzichtbare verbrandings gasdeeltjes gevormd nog voordat er rookdeeltjes vrijkomen. De cloud chamber detecteert deze deeltjes. Het normale achtergrondniveau bevindt zich op ca. 15.000 deeltjes per cm3. Reguliere detectoren detecteren bij meer dan 0% OBS/m (100.000 deeltjes per cm3). De cloud chamber kan ook al in het interval van 15.000 tot 100.000 deeltjes per cm3 detecteren. Het verschil in tijd tussen 15.000 en 100.000 deeltjes kan uren zijn. Deze uren kunnen gebruikt worden voor onderzoek en ingrijpen om oververhitting en brand te voorkomen.

Snelle opvolging

Na de eerste melding van de cloud chamber branddetector heeft u tijd voor een onderzoek naar de verschijnselen van een zich mogelijk ontwikkelende brand. Hiervoor kan een Locator (draagbare cloud chamber detector) worden gebruikt om de oorzaak van de melding

te vinden. Zodra die is gevonden kan brand relatief eenvoudig worden voorkomen zonder een blussysteem te gebruiken. Vanuit schadepreventie is het belangrijk dat er bij de eerste melding effectief, gestructureerd en met een duidelijk doelstelling wordt gehandeld. Dat kan ook door de voedingsbron van de calamiteit weg te nemen. Een vingerhoedje water kan dan een afdoende blusmiddel zijn.

Cirrus HYBRID aspiratiebrandmelder

Protec uit Berkel en Rodenrijs is producent van de Cirrus HYBRID, de eerste multi-criteria aspiratiebrandmelder die de twee beste detectieprincipes in één detector combineert, te weten cloud chamber detectie en hoog gevoelige optische detectie. Als alleen de optische rooksensor een melding afgeeft dan wordt er GEEN brandalarm afgegeven, omdat de optische rooksensor gevoelig is voor stof en vocht. De Cirrus HYBRID kan daarmee ongewenste brandmeldingen vermijden, die bij andere aspiratiemeldsystemen veelvuldig voorkomen. De Cirrus HYBRID heeft vier programmeerbare alarmniveaus.

De Cirrus HYBRID kan ingesteld worden volgens de klasse A, B en C overeenkomstig de EN54. De Cirrus HYBRID werkt volledig autonoom en kan met potentiaal vrije contacten aangesloten worden op ieder willekeurig fabricaat brandmeldcentrale.

Kees van Toer is divisiemanager bij Protec Brandbeveiliging