Hergebruik van restwarmte van datacenters ingewikkeld? Duitsland laat zien dat het wel degelijk mogelijk is.

In de afgelopen jaren is er veel aandacht voor het hergebruik van restwarmte van datacenters. Hoewel de praktijk in ons land soms als ingewikkeld wordt beschouwd, laten recente ontwikkelingen in Duitsland zien dat dit in werkelijkheid wel degelijk mogelijk is.

Datacenters produceren door de werking van servers aanzienlijke hoeveelheden warmte, die vaak verloren gaat. Toch kan deze restwarmte effectief worden ingezet voor bijvoorbeeld het verwarmen van woningen. Dit wordt bevestigd door verschillende Duitse projecten, waaronder initiatieven in steden zoals Frankfurt, Hanau en Hattersheim, waaronder de Duitse nieuwswebsite Hessen Schau onlangs schreef. De aanpassing van de Duitse wet die datacenters verplicht om restwarmte voor hergebruik beschikbaar te maken, speelt hierbij uiteraard een rol. Deze wet heeft als doel om tegen 2030 ongeveer 500 terawattuur energie te besparen.

Hattersheim

In Hattersheim, een stad in de buurt van Frankfurt, is een aanzienlijk project gestart waarbij de restwarmte van een datacenter wordt gebruikt om 600 huishoudens van verwarming en warm water te voorzien. Het datacenter in kwestie, beheerd door NTT Data, maakt gebruik van een systeem waarbij de warmte van de servers wordt opgevangen en via een watercircuit naar een warmtewisselaar wordt geleid. Deze warmtewisselaar draagt de warmte over aan het lokale energiebedrijf, Mainova. Hoewel de aanvankelijke temperatuur van de restwarmte rond de 30 graden ligt, wordt deze met behulp van warmtepompen verhoogd tot 75 graden om zo bruikbaar te zijn voor het stadsverwarmingssysteem. De eerste huishoudens zullen al komende winter profiteren van deze energiebron.

Volgens Diana Rauhut, bestuurslid van Mainova, is dit project een belangrijk onderdeel van de energietransitie. "We maken gebruik van energie die al aanwezig is, wat een groot voordeel is in het kader van duurzaamheid”, legt ze uit in het artikel op Hessen Schau. Ondanks de voordelen, brengt het opwaarderen van de restwarmte tot een bruikbare temperatuur wel extra energiekosten met zich mee. Deze kosten worden deels gedragen door de eindgebruikers.

Niet alleen Hattersheim profiteert van de restwarmte van datacenters. Ook in Frankfurt zijn er diverse projecten die gericht zijn op het hergebruik van deze warmte. Zo wordt er in een nieuwe woonwijk, ‘Franky’ geheten, en bij de culturele locatie Batschkapp gewerkt aan vergelijkbare systemen. Daarnaast zijn er plannen om woningen in de nabijgelegen stad Langen op duurzame wijze te verwarmen met restwarmte van datacenters. Hoewel de werkzaamheden daar nog niet zijn begonnen, is het een duidelijke aanwijzing dat de inzet van restwarmte steeds vaker wordt overwogen als duurzame energiebron.

Uitbreiding naar bestaande bebouwing

Een van de uitdagingen bij het hergebruik van restwarmte is dat de meeste projecten zich richten op nieuwbouw, waar de benodigde infrastructuur van meet af aan kan worden geïntegreerd. In Hanau, een stad met meerdere datacenters, wordt echter gewerkt aan een project waarbij de restwarmte niet alleen naar aangrenzende woonwijken wordt geleid, maar wordt opgenomen in het bestaande stadsverwarmingsnet. Dit zou betekenen dat meer inwoners van Hanau zouden kunnen profiteren van de restwarmte van datacenters, aldus het Duitse artikel.

Martina Butz, directeur van de Hanauer stadswerken, benadrukt in de Hessen Schau dat dit een uniek aspect van het project is, maar dat de financiering nog niet volledig rond is. Toch wordt het gezien als een belangrijke stap richting meer duurzaamheid in de stad.

Milieu-impact en energieverbruik

Hoewel datacenters vaak gebruik maken van groene stroom, zijn ze in Duitsland nog steeds verantwoordelijk voor aanzienlijke CO2-uitstoot. Volgens de brancheorganisatie Bitkom zorgen datacenters in de deelstaat Hessen jaarlijks voor 2,5 miljoen ton CO2-uitstoot. Dit aantal zou echter aanzienlijk kunnen worden verminderd als de restwarmte systematisch wordt hergebruikt voor het verwarmen van woningen en andere gebouwen. Bitkom-expert Kilian Wagner benadrukt in het artikel dat deze warmte al wordt geproduceerd, en dat er geen extra CO2 vrijkomt wanneer deze warmte wordt benut.

Frankfurt, met zijn meer dan 80 datacenters, is een hotspot voor de datacenterindustrie in Duitsland. De stad heeft in 2023 1600 gigawattuur aan elektriciteit verbruikt, waarvan 20% werd gebruikt door datacenters. Dit groeiende energieverbruik zet druk op de infrastructuur van de stad. Mainova, de energieleverancier van Frankfurt en omgeving, geeft aan dat het elektriciteitsnet voortdurend wordt uitgebreid, maar dat er beperkingen kunnen ontstaan voor toekomstige datacenters vanwege de stijgende energievraag.

Het energieverbruik van datacenters in Hessen zal naar verwachting blijven groeien. Het Hessische Ministerie van Digitalisering schat dat het verbruik tegen 2030 met 44% zal toenemen tot 6.200 gigawattuur per jaar. Om deze groeiende energiebehoefte in balans te houden met duurzaamheid, wordt gemeentes aangeraden om de restwarmte van datacenters op te nemen in hun warmteplannen. Dit vereist echter vaak een aanpassing van de bestaande warmtenetwerken, zodat ze geschikt zijn voor het benutten van restwarmte met relatief lage temperaturen.

(Zie ook de post van Jeroen Termijn op LinkedIn)