Bijna tweederde van het elektronisch afval wordt in de EU verkeerd of illegaal verwerkt

Het is slecht gesteld met de wijze waarop afgedankte elektronische apparatuur, waar ook ICT-afval zoals servers, switches en andere datacenterapparatuur onder valt, in Europa wordt verwerkt. Slechts 35% van het afval wordt op de juiste en voorgeschreven manier afgevoerd. De overige 65% komt niet in de daarvoor bedoelde recycling- en afvalverwerkingsketen terecht.

Dit blijkt uit cijfers van de Countering WEEE Illegal Trade (CWIT), een project gericht op het tegengaan van illegale handel in elektronisch afval. Elektronische apparaten bevatten allerlei stoffen die niet alleen schadelijke zijn voor het milieu, maar ook een gevaar kunnen opleveren voor de volksgezondheid. Het is dan ook van groot belang dat dergelijk afval op de juiste en verantwoorde wijze wordt opgeruimd, verwerkt en gerecycled. Om dit in goede banen te leiden heeft de Europese Unie daarom de Waste of Electrical and Electronic Equipment (WEEE) richtlijn (2002/96/EG) opgesteld, waarin wordt beschreven hoe met afgedankte elektronische apparatuur moet worden omgegaan. Deze regels blijken in de praktijk echter lang niet altijd nageleefd te worden.

Schokkende cijfers

CWIT, dat wordt gecoördineerd door Interpol, onderzocht de verwerking van afgedankte elektronisch apparatuur in Europa en keek hierbij naar cijfers uit 2012. De resultaten zijn schokkend te noemen. In 2012 werd in de Europese Unie grofweg 9,45 miljoen ton elektronisch afval, ook wel e-waste genoemd, gecreëerd. Slechts iets meer dan een derde, zo’n 3,3 miljoen ton, werd op de juiste wijze verwerkt. De overige 6,15 miljoen ton is op de verkeerde manier verwerkt, naar het buitenland geëxporteerd of zelfs in het simpelweg in de prullenbak verdwenen, met alle risico’s van dien.

1,5 miljoen ton afgedankte elektronische apparatuur is in 2012 geëxporteerd, waarvan 1,3 miljoen ton zonder de juiste documenten de Europese Unie verliet. Deze export kan hoogstwaarschijnlijk als illegaal worden bestempeld, aangezien niet aan de WEEE-richtlijn is voldaan. De voornaamste economische drijfveer achter deze illegale export is het repararen en vervolgens doorverkopen van apparatuur. Deze apparatuur krijgt uiteindelijk dus een nieuw leven. CWIT schat dat ongeveer 30% van deze 1,3 miljoen ton van deze afgedankte apparaten kan worden bestempeld als e-waste. Dit komt neer op pakweg 390.000 ton elektronisch afval. Deze cijfers komen overeen met cijfers van IMPEL, het netwerk van de Europese Unie voor de implementatie en naleving van milieuwetgeving. IMPEL schat de hoeveelheid illegaal geëxporteerde e-waste op 250.000 tot 700.000 ton per jaar.

Illegale recycling binnen EU-grenzen

Illegale export van e-waste is echter zeker niet het enige probleem. Een veel groter deel van het elektronische afval, 3,15 miljoen ton, wordt binnen de Europese Unie op illegale wijze gerecycled. Het gaat hierbij om recycling waarbij de officiële regels uit de WEEE-richtlijn (2002/96/EG) niet in acht worden genomen. De motieven hierachter hebben voornamelijk een economische inslag. CWIT schat dat partijen die zich bezig houden met het illegaal verwerken van e-waste in 2012 zo’n 150 tot 600 miljoen dollar aan recyclingkosten hebben ontlopen.

In e-waste zitten allerlei onderdelen die waardevolle metalen bevatten, waaronder printplaten en processoren. Deze kunnen veel geld opleveren, iets wat voor sommige partijen motivatie is dergelijke onderdelen te stelen. In 2012 werd 700.000 ton e-waste gestript voordat het de officiële recyclingkanalen wist te bereiken. Dit levert forse economische schade op. CWIT schat dat in 2012 binnen de EU door dergelijke diefstal 800 miljoen tot 1,7 miljard dollar aan waardevolle materialen is verdwenen.

750.000 ton verdwijnt in de afvalbak

Tot slot blijkt een grote hoeveelheid e-waste simpelweg in de afvalbak te verdwijnen. Maar liefst 750.000 ton elektronisch afval werd in 2012 in de afvalbak gegooid, waardoor de apparatuur in de reguliere afvalstromen eindigt, schadelijke stoffen in het milieu terecht kunnen komen en de apparatuur niet gerecycled of juist verwerkt kan worden.

CWIT stelt dat in sommige EU-lidstaten georganiseerde misdaad betrokken is bij de illegale afvalverwerking. De organisaties achter het project beschikken echter niet over informatie die de betrokkenheid van deze criminele organisaties bij de illegale verwerking van e-waste bevestigt. CWIT vindt het dan ook van belang meer inzicht te krijgen in de recycling- en afvalverwerkingsketen om meer informatie te verzamelen over de rol die dergelijke organisaties spelen in de illegale verwerking van e-waste.

Roadmap met maatregelen

Om de verwerking en recycling van e-waste te verbeteren is het volgens CWIT noodzakelijk dat er zowel op nationaal als internationaal niveau meer en beter wordt samengewerkt. De organisaties achter het project hebben een roadmap opgesteld met maatregelen die op zowel korte-, middellange- als langetermijn genomen kunnen worden om de situatie te verbeteren. Het gaat hierbij onder andere om:

  • Het verbeteren van de betrokkenheid van zowel burgers als bedrijven en het vergroten van de bewustzijn over de e-wasteketen;
  • Een EU-breed verbod op cashtransacties in de schroothandel;
  • Het verplicht stellen om elektronisch afval volgens verbeterde standaarden te verwerken en de resultaten hiervan te rapporteren;
  • Het uitvoeren van meer gerichte inspecties in de e-wasteketen om misstanden aan het licht te brengen en monitoring hiervan op nationaal niveau;
  • Het opzetten van een Operational Intelligence Management System om op basis van verzamelde inlichtingen de naleving van de wetgeving te kunnen handhaven en risico’s met betrekking tot georganiseerde misdaad in kaart te kunnen brengen;
  • Het oprichten van een National Environmental Security Task Force (NEST) door verschillende autoriteiten en partners in EU-lidstaten om gezamenlijk gecoördineerde maatregelen te kunnen nemen tegen overtreders;
  • Het beter opleiden van rechters en aanklagers op het gebied van e-waste en milieuwetgeving.

CWIT project

Het CWIT project is een project gericht op het tegengaan van illegale handel in elektronisch afval, zowel binnen de Europese Unie als op internationaal niveau. Het project ontvangt subsidie van de Europese Commissie via het Seventh Framework Programme for Research and Technological Development. De volgende zeven organisaties nemen deel aan het CWIT project:

  • Compliance & Risk (C&R)
  • Cross-Border Research Association (CBRA)
  • Interpol
  • United Nations Interregional Crime and Justice Research Institute (UNICRI)
  • United Nations University (UNU)
  • Waste of Electrical and Electronic Equipment forum AISBL (WEEE Forum)
  • Zanasi & Partners (Z&P)